Cây mã đề còn được gọi với các tên khác như xa tiền thảo, nhả én, xa tiền tử, mã để thảo. Thuộc họ mã đề Plantaginaceae và có tên khoa học là Plantago asiatica L. Ở địa phương người ta hay gọi là rau mã đề, bởi vì lá cây này còn được dùng như một loại rau, lá non dùng để xào, nấu canh, chưng hấp với cá diếc thành món ăn ngon và bổ. Lá tươi giã đắp lên mụn nhọt, có tác dụng chóng vỡ, mau lành. Hạt khô sắc uống, làm thuốc lợi tiểu. Cây mã để đun với nước sôi, thêm đường uống chữa ho khan, viêm phế quản.
Đặc điểm cây mã đề:
Mã đề là loại cây cỏ mọc hoang nhiều nơi ở nước ta, ưa đất tốt. Cây mã đề sống lâu năm, thân ngắn (cao từ 10 - 15cm); lá mọc thành cụm cở gốc, cuống dài, phím lá hình thìa hay hình trứng, đầu tù, có mũi hơi nhọn (dài từ 5 – 12cm, rộng từ 3 – 8cm), mép lá uốn lượn, nguyên hoặc hơi có răng cưa, không đều; có gân dọc theo sống lá, đồng quy ở ngọn và ở gốc. Hoa mọc thành bông, có cán dài xuất phát từ kẻ lá, hoa dài lưỡng tính, đài 4, xếp cheo, hơi dính ở gốc, tràng màu nâu, gồm 4 thùy nằm xen kẽ ở giữa các lá dài. Nhị mảnh 4 chỉ, dài, 2 lá noãn chứa nhiều tiểu noãn. Quả hộp, chứa nhiều hạt màu nâu đen bóng. Cây mã đề chứa nhiều glucosid, lá có chất nhầy, chất đắng, carotene, sinh tố C, K, T axit citric.
|
Cây mã đề có công dụng làm thuốc nam chữa sỏi thận:
Cây mã đề nhổ để cả rể, rửa sạch, cắt khúc 3 phân đem phơi khô, nấu nước uống cùng râu ngô (có thể kết hợp sắc thuốc cùng thuốc nam chữa sỏi thận). Có tác dụng chữa các bệnh về sỏi, đặc biệt là sỏi bàng quang, sỏi đường tiết niệu và sỏi thận. Cây mã đề làm thuốc nam có tác dụng bào mòn viên sỏi, khiến sỏi nhỏ dần, sau đó trôi dần theo đường tiểu mà ra ngoài. Có tác dụng nổi trội hơn so với thuốc tây ở chỗ không có tá dược (không gây hại cho cơ thể), khi sỏi còn nhỏ không phải đi mổ hay tán.
Ngoài tác dụng làm thuốc nam chữa sỏi thận ra, cây mã đề còn rất nhiều tác dụng như:
1. Chữa chứng phổi nóng, ho dai dẳng
Theo Dã thái trị bách bệnh dân gian liệu pháp ghi cách chữa chứng bệnh này như sau : dùng khoảng 20 – 50g rau mã đề tươi, rửa sạch cho vào siêu ( đổ nước nữa nồi sắc nhỏ lửa lấy 1 bát) sắc kỹ, chia làm 3 lần, cách 3 giờ uống 1 lần, uống nóng, uống hết trong ngày. Dùng phương thuốc này cần kiêng các thức ăn cay nóng, đồ chiên ,rán, tôm, cua, cá biển.
2. Chữa nóng gan mật và nổi mụn
Theo Thực liệu kỳ phương, lấy 1 nắm rau mã đề tươi rửa sạch, nấu với gan heo, 2 thứ thái nhỏ, cho muối vừa ăn, dùng với cơm liên tục 6- 7 ngày sẽ khỏi. Có thể lấy một ít rau mã đề tươi gĩa nát đắp vào nơi có mụn, lấy băng dính lại. Dùng phương thuốc này cần kiêng thức ăn cay nóng, rượu, cà phê.
3. Chữa chảy máu cam
Hái 1 nắm rau mã đề tươi, rửa sạch, giã nát, tẩm ít nước, vắt lấy nước cốt uống. Người bệnh nằm yên trên giường gối cao đầu – lấy bã mã đề đắp lên trán, nếu chảy máu nhiều cần lấy bông gòn sạch nút mũi bên chảy, uống chừng vài ngày như vậy sẽ khỏi.
4. Chữa chứng bí tiểu tiện
Dùng 12 hạt mã đề sắc uống làm nhiều lần trong ngày, có thể sắc uống chung với lá.
5. Chữa chứng đau mắt đỏ
Một nắm to rau mã đề, rửa sạch, vẩy sạch nước, thái nhỏ nấu với 2 con cá Diếc to bằng bàn tay, cho muối vừa ăn, ăn liền 3 ngày, đồng thời lấy một ít lá rau mã đề tươi giã nhuyễn cho vào vải sạch mỏng chườm nhẹ bên ngoài mắt, kiêng thức ăn cay nóng.
6. Chữa bỏng loét, nhiễm trùng
Dùng 12g mã đề, 12g kim ngân hoa, 12g sài đất, 12g lá cối xay, 900ml nước sắc kỹ còn 300ml chia uống 2-3 lần trong ngày.
7. Chữa viêm phế quản
Dùng 6 -12 hạt mã đề mỗi ngày hay dùng cả cây sắc uống nhiều lần trong ngày.
8. Chữa chứng đau lưng do thấp
Rau mã đề ( để cả rễ) lấy 7 cây, hành tăm để cả củ rễ gốc, táo 7 quả, rượu ngon 1-2 lít, nấu uống dần sẽ công hiệu.
9. Chữa chốc lở ở trẻ nhỏ
Dùng một nắm rau mã đề tươi, rửa sạch thái nhỏ, nấu với 100g – 150g giò sống cho trẻ ăn liên tục trong nhiều ngày sẽ khỏi.
10. Chữa vàng da
Dùng 1 nắm to hạt mã đề, xát bỏ vỏ ngoài, sao qua, tán thành bột, ngày uống nhiều lần bột ,mã đề cùng với nước cơm hoặc nước đun sôi để nguội còn ấm, uống liền vài ngày sẽ hiệu nghiệm.
11. Chữa chứng sốt xuất huyết
Dùng 50g mã đề tươi, 30g củ sắn dây, 1 lít nước sắc còn một nữa chia 2 lần uống vào lúc đói, uống liên tục 3 ngày, các ngày sau, mỗi ngày uống 1 lần.
12. Chữa bí tiểu tiện ở người già
Lấy cành cà lá mã đề, rửa sạch, giã nát, vắt lấy một chén nước hòa vào một ít mật ong, uống vào sẽ có tác dụng.
13. Chữa trẻ bị sởi gây tiêu chảy
Dùng hạt mã đề, sao qua, sắc uống, nếu trẻ bí tiểu tiện thì thêm mộc thông. Có thể dùng hạt mã đề với rau dừa nước lượng như nhau, sắc uống nếu như không có mộc thông.
14. Chữa tiểu tiện ra máu
Dùng 1 nắm to rau mã đề, rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, uống vào lúc đói. Có thể thêm cỏ mực 2 thứ bằng nhau cũng làm như trên và uống lúc đói sẽ có tác dụng sau vài ngày.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét